در بارداری ترس از عوارض جنینی باعث می شود که از تجویز بسیاری از داروها و واکسن ها در دوران بارداری جلوگیری شود. این در حالی است که بعضی از این موارد نه تنها باعث بروز عارضه نمی گردند بلکه از بسیاری از بیماریهای خطرناک برای جنین هم پیشگیری می کنند.
واکسیناسیون روتین بی خطر در دوران بارداری شامل واکسن آنفلوآنزای غیر فعال، دیفتری کزاز و هپاتیت ب است.
هپاتيت B :
یكی از مهمترین راههای انتقال ویروس هپاتیت b، انتقال از مادر به نوزاد است. بنابراین واكسیناسیون به موقع مادران باردار و نوزادان در بدو تولد، در كاهش شیوع این بیماری در سطح جامعه بسیار موثر است. البته انتقال هپاتيت B از مادر به جنين در ٣ ماههي اول بارداري به دليل عدم وجود ويرمي (ويروس در خون) منفي است.
زنان بارداری که تست منفی هپاتیت دارند، میتوانند این واکسن را دریافت کنند. این واکسن برای محافظت مادر و جنین علیه عفونت استفاده میشود. تزریق این واکسنِ سه مرحلهای (در سه نوبت و به فواصل يك ماه و ۶ ماه از تزريق اول) قبل و بعد از زایمان صورت میگیرد.
آنفلوآنزا:
این واکسن میتواند از بیماریهای جدی مادر طی دوران بارداری جلوگیری کند. در طول فصل ابتلا به آنفلوآنزا تمام زنان باردار مي توانند در سه ماهه دوم و سوم بارداری با واکسن آنفلو آنزای غیر فعال، واکسینه شوند. افرادی که وضعیت پزشکی حادی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا هستند. بنابراین میتوانند واکسن را در هر مرحله از بارداری دریافت نمایند.
کزاز / دیفتری:
ايمنى از طريق جفت از مادر به بچه منتقل مىشود. ايمنى نوازد عملاً همانند ايمنى مادر مىباشد. بنابراين در مادراني كه قبلاً ایمن نشده اند، برای جلوگیری از بروز بیماری کزاز بند نافی در نوزاد، دو تزریق توکسوئید کزاز انجام مي شود. نخستین تزریق در هفتۀ ۲۰-۱۶ بارداری و تزریق دوم در هفتۀ ۲۴-۲۰، صورت می گیرد. حداقل باید یک ماه بین دو تزریق فاصله باشد و بهتر است تزریق دوم دست کم یک ماه پیش از زمان پیش بینی شدۀ زایمان انجام شود. توصیه شده که در همۀ بارداری ها، توکسوئید کزاز پشت سر هم تزریق نشود، زیرا احتمال بروز عوارض نامطلوب جانبی وجود دارد.
اگر خانمی پیش از این واکسینه شده باشد، یک تزریق یاد آور کافی است. توصیه شده است که تزریق توکسوئید دیفتری و کزاز در طول بارداری در زنانی که قبلا واکسینه شده اند اما در طول ۱۰ سال گذشته دوز یاد آور را دریافت نکرده اند، در هفته ۲۸ بارداري انجام شود و همین تزریق، ایمنی کافی را برای بارداری های بعدی ( تا ۵ سال ) فراهم می آورد. هر چند شواهد چندانی مبنی بر ناهنجاری زا بودن اين واکسن دوگانه بزرگسالان وجود ندارد، اما بهتر است در زنان بارداری که دوز اولیه واکسن دوگانه را دریافت نکرده اند، برنامه واکسیناسیون آنها تا سه ماهه دوم به تعویق انداخته شود تا خطر آسیب های احتمالی به حد اقل برسد.
واکسن های متعددی برای استفاده در کودکان و بزرگسالان توصیه شده اند که البته ایمنی مصرف آنها در دوران بارداری ثابت نشده است. واکسن های رایجی که تجویز آنها در دوران بارداری توصیه نمی شود عبارتند از واکسن هپاتیت آ واکسن مننگوکوک (عامل مننژیت)، واکسن پنوموکوک(عامل ایجاد کننده پنومونی)، واکسن فلج اطفال و سه گانه ( دیفتری کزاز سیاه سرفه). در سال ۲۰۰۶ میلادی اداره کنترل و پیشگیری از بیماری ها پیشنهاد کرده است که واکسن علیه ویروس پاپیلومای انسانی, جزئی از برنامه سراسری واکسیناسیون زنان ۹ تا ۲۶ سال باشد. البته هنوز بی خطر بودن تزریق این واکسن در دوران بارداری به اثبات نرسیده است.
واکسن های ممنوع
زنان باردار نباید واکسنهای ویروس زنده مانند واکسن سرخک، اوریون، سرخجه و آبلهمرغان را تزریق کنند، زیرا این واکسنها میتواند خطراتی را برای جنین به وجود بیاورد. اما تزریق واکسنهای حاصل از ویروس کشتهشده مانند واکسن آنفلوانزا و واکسن توأم کزاز، دیفتری در دوران بارداری بیخطر است. با این وجود قبل از زدن هر واکسنی حتماً با پزشک متخصص زنان یا مامای خود مشورت کنید.
به طور معمول و اکسن های زنده به دلیل افزایش خطر انتقال بیماری ها به جنین در دوران بارداری ممنوع هستند. این واکسن ها عبارتند از
واکسن زنده ضعیف شده اوریون، سرخجه، سل و واریسلا (آبله مرغان).
واکسیناسیون علیه سرخک به صورت ترکیب واکسیناسیون علیه سرخک و اوریون موجود است. از آنجا که واکسن زنده ضعیف شده است, نباید برای زنان باردار تجویز شود و باید به آنها توصیه کرد که حد اقل تا ۲۸ روز پس از دریافت واکسن باردار نشوند.
در مورد واکسن علیه سل ,بی خطری تجویز آن در طول بارداری ثابت نشده است.
خانمهایی که در دوران بارداری در معرض ویروس سرخک یا آبلهمرغان هستند، باید پادتن اختصاصی ضد سرخک و ضد آبله مرغان را دریافت کنند. این تزریق در مورد آبله مرغان باید حداکثر تا ۹۶ ساعت بعد از تماس و در مورد سرخک تا ۶ روز بعد از تماس انجام شود.
جمع آوری: ص- الماسی کارشناس مامایی
برای اطلاعات بیشتر با شماره ۹۰۹۹۰۷۱۶۵۲ از تلفن ثابت از سراسر کشور ( تهران و
شهرستانها)تماس بگیرید.